Gwardzista rzymski 62 przed Chr.-324 po Chr.

Od wojen domowych doby schyłku republiki po krwawe zjednoczenie cesarstwa dokonane przez Konstantyna, doborowa formacja gwardyjska stanowiła trzon każdej armii rzymskiej. Zarówno wtedy, gdy pełnili funkcję gwardii przybocznej, jak i wtedy, gdy używano ich jako oddziałów szturmowych w boju, kunszt wojenny pretorianów, speculatores, singulares i protectores decydował o biegu historii Rzymu. Badacze nierzadko przedstawiają pretorianów jako rozpieszczonych, nielojalnych i stroniących od walki, lecz Rzymianie znali ich jako dzielnych wojowników, którzy starali się zasłużyć na swój honorowy tytuł pia vindex wiernych i mściwych. Ściśle powiązani z kohortami pretoriańskimi doby republiki, i stopniowo włączeni do cesarskiej gwardii pretoriańskiej, byli żołnierze formacji speculatores. Ich kohortę utworzył Marek Antoniusz w latach trzydziestych I w. przed Chr., a jej zadaniem było rozpoznanie i zbieranie informacji o przeciwniku. Wkrótce jednak speculatores zaczęli pełnić rolę przybocznych gwardzistów, i pełnili ją do końca I w. po Chr. Niniejsza książka poświęcona jest zmiennemu charakterowi tych jednostek, ich strukturze organizacyjnej, zwycięstwom i klęskom, od początków w okresie późnej republiki, do zakończonego przegraną starcia z wojskami Konstantyna Wielkiego.<br/>