Od Vixdum Poloniae unitas do Totus tuus Polaniae..

W zamyśle organizatorów konferencja miała być okazją do spotkania, prezentacji badań, dyskusji i wymiany doświadczeń dla badaczy zainteresowanych naukowym rozpoznaniem dziejów Kościoła na wschodnich obszarach Rzeczypospolitej. W tekście otwierającym publikację metropolita białostocki abp Edward Ozorowski zwrócił uwagę na różnicę w postrzeganiu Kościoła przez zajmujących się jego dziejami historyków i teologów. Inni autorzy skupili się na kwestiach administracyjnych lokalnych Kościołów: opisali część archidiecezji wileńskiej, która przez blisko pół wieku pozostawała w granicach Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej, scharakteryzowali również historyczne zmiany granic biskupstw na obszarze obecnej diecezji łomżyńskiej. Kolejne artykuły poświęcono skomplikowanym stosunkom narodowościowym panującym w archidiecezji wileńskiej, w diecezji pińskiej oraz w samym Wilnie. Omówiono formy i metody katechizacji na Wileńszczyźnie w drugiej połowie XX w., przybliżono historię Kościoła na Głębocczyźnie w aspekcie zaangażowania wiernych. Nakreślono losy Zgromadzenia Córek Maryi Niepokalanej na Wileńszczyźnie oraz księży pracujących w parafii Wiżajny w diecezji łomżyńskiej. W pewnym związku z sytuacją narodowościową pozostaje referat poświęcony rosyjskojęzycznym czasopismom neounickim Christijanin i K Sojedinieniju wydawanym w przedwojennym Wilnie. Książka zawiera też część biograficzną. Uczestnicy konferencji, zachęceni do prezentacji postaw osób zaangażowanych w życie Kościoła, przygotowali referaty dotyczące wybranych zagadnień z działalności bp. Jerzego Matulewicza, bp. Mikołaja Sasinowskiego, ks. Karola Lubiańca, ks. Józefa Marsngera, ks. Michała Sopoćki.<br/>Tom uzupełniają artykuły będące plonem wyjazdów studyjnych do miejsc istotnych na kościelnej mapie regionu Tykocina i Supraśla oraz do starej fary, najstarszego zachowanego kościoła w Białymstoku.<br/>