Religia a tożsamość narodowa i nacjonalizm w Europie Środkowo-Wschodniej. Między etnizacją religii a sakraliza

Przedmiotem analiz socjologicznych i politologicznych w niniejszej monografi i są relacje między religią a tożsamością narodową i nacjonalizmem w Europie Środkowo-Wschodniej. Zwłaszcza w XIX i XX stuleciu dostrzegamy dwa niezwykle interesujące rodzaje zjawisk, bardzo silnie sprzężonych i wzajemnie się przenikających. Są nimi z jednej strony etnicyzacja (polityzacja) religii, z drugiej – sakralizacja (deifikacja) etnosu/narodu (lub władzy) i uznanie określonej grupy etnicznej za uprzywilejowaną z racji swej „świętości” lub szczególności (motyw narodu wybranego). Innymi słowy, elementy etniczności i religijności ulegają nieuchronnie przemieszaniu, wskutek czego etniczność nabiera cech sakralnych, a religia etnicznych. W dynamicznym procesie dyfuzji obu fenomenów poszczególne elementy, tworzące społeczną tożsamość, poruszają się przy tym po trudnej do ustalenia trajektorii, całkowicie nieraz zaskakującej nawet wytrawnych badaczy. Stosunek do religii jako tajemnicy spotkania z Bogiem, ale przede wszystkim do religii jako integralnej i nieodłącznej części tożsamości narodów naszego regionu Europy, pozwala, w przekonaniu autora, zrozumieć istotę różnic, podziałów i nieporozumień występujących między Wschodem i Zachodem Starego Kontynentu. W niniejszej monografi i Czytelnik znajdzie odpowiedzi na takie pytania, jak: Dlaczego religia stanowi rdzeń wielu narodowych tożsamości? Czy religia odgrywa porównywalną rolę w wypadku narodów mono- i multikonfesyjnych? Czy religia może się stać fundamentem i tworzywem nowej tożsamości narodowej? Dlaczego tożsamość narodowa może być z powodzeniem budowana na zeświecczonej tradycji religijnej? Jaką rolę odgrywa religia w konfliktach etnicznych? Jakie relacje występują między toposem sakralnym a toposem etnicznym?