Wspomnienie z Maripozy z oprac. GREG

Ta krótka nowela opowiada o starym Putramencie, który ponad dwadzieścia lat spędził tułając się po świecie, nie mając żadnego kontaktu ze swymi rodakami. Spotykając w Maripozie młodzieńca z Polski, okazał się prawdziwym patriotą, który pomimo odseparowania od ojczyzny, nigdy nie zapomniał rodzimego języka. Wzruszająca jest jego postawa jako samotnika. Całe dnie spędzał na polowaniu lub czytając ,,Biblię Wujka". Była to jedyna polska książka jaką posiadał. Czytał ją codziennie, po to, aby nie zapomnieć ojczystego języka. Okazało się, że dziwna mowa jaką posługiwał się Putrament, jest oparta na cytatach z Biblii, bo było one jego jedyną polską mową.
Sienkiewicz ukazuje prawdziwy i przejmujący wizerunek tułacza - patrioty, który nie ma nikogo, komu mógłby przekazać wiadomość o jego smutku i tęsknocie za Polską. We ,,Wspomnieniu z Maripozy" Putrament przypomina wieloma rysami Skawińskiego, ale nie został tak uwznioślony: jest tu miejsce na śmiech ze starca, który posługuje się niezwykle archaiczna polszczyzną o wyraźnej stylizacji biblijnej. Tajemnica tkwi w tym, ze bohater pozbawiony kontaktu z rodakami, pamięć ojczyzny przechowuje dzięki codziennej lekturze Biblii w XVI-wiecznym przekładzie Jakuba Wujka.